logologologologo
  • होम
  • कव्हर स्टोरीज
    • कव्हर स्टोरीज -२०२३
  • संपादकीय
  • मासिक लेख
    • मासिक लेख 2023 -24
    • मासिक लेख 2024-25
  • विद्यार्थ्यांकरिता
  • सृष्टिज्ञान : ५० वर्षांपूर्वी
    • सृष्टिज्ञान : 2023- 2024
    • सृष्टिज्ञान : 2024-2025
  • विशेषांक
  • संग्रहण
  • आमच्याबद्दल
  • सदस्यता
0
दरवळे सुगंध अत्तराचा
April 7, 2024
प्राचीन भारतीय स्त्री चिकित्सिक
July 30, 2024
Published by admin on July 30, 2024
Categories
  • कव्हर स्टोरीज
Tags

^maVmgma»¶m hmH$m¶ Am{U doJmZo àJVr H$aV Agboë¶m Xoembm {dOoMr JaO ^mJ{dʶmgmR>r AUw D$O}{edm¶ Aݶ ImË´mrera n¶m©¶ Zmhr. ^maVmÀ¶m {Ë´mñVar¶ AUwH$m¶©H«$_mMr aMZm H$aVmZm XoemV CnbãY g§gmYZo Am{U D$Om© Amdí¶H$Vm ¶m§Mr gm§JS> KmVbobr Amho. H$ënm¸$ ¶oWrb àmoQ>moQ>mBn \$mñQ> ~«rS>a AUw^Q²>Q>rÀ¶m Jmä¶mV B§YZ ^aʶmMo H$m_ gwê$ H$ê$Z ¶m {Ë´mñVar¶ AUwH$m¶©H«$_mÀ¶m Xþgè¶m Q>ßß¶mV ^maVmZo àdoe Ho$bm Amho. XoemMr {dOoMr JaO, Vr ^mJdʶmgmR>r Agbobr AUwD$O}Mr Amdí¶H$Vm Am{U Ver e³¶Vm {Z_m©U H$aUmè¶m AUw V§Ë´mkmZmÀ¶m {dH$mgmVrb VmÁ¶m KS>m_moS>r ¶m§Mm hm AmT>mdm…. g§Vmof H$maIm{Zg

^maVmMr àJVr AËçm§V doJmZo hmoV Amho. ËçmmM à_mUmV D$O}Mr JaO dmT>Vr AgUma Amho. Amnbm XaS>moB© {dOoMm dmna 2022 gmbr 1.3 n|Q>-Adg© hmoVm. hmM dmna A_o[aHo$gma»¶m àJV Xoem§V 12.702 oJmd°Q>-Adg© Am{U ¶wEB©_ܶo 16.390 _oJmd°Q>- Adg© hmoVm. ¶mMmM AW© AmnU àJVrnWmda dmQ>Mmb H$aV AgVmZm Amnbr {dOoMr JaO àM§S> à_mUmV dmT>Uma Amho. Amnë¶m ^{dî¶mVrb D$Om© JaOm§Mm {dMma H$ê$Z Amnë¶m H|$ÐgaH$maZo 2003 gmbr Zdm drO H$m¶Xm A_bmV AmUyZ drO {Z{©Vr, dhZ Am{U {dnUZ ¶mV nmaXe©H$Vm AmUʶmMm à¶Ëm Ho$bm. ¶mV J«mhH$m§À¶m {hVmbm àmYmݶ XoʶmV Ambo. drOMmoargmR>r H$R>moa {ejm àñVm{dV Ho$br. ¶m H$m¶ÚmZo {~«{Q>em§À¶m H$mimnmgyZ MmbV Ambobm {dOoMm H$m¶Xm ~Xbbm Jobm. 2003 Z§Vahr XmoZ doim ¶m H$m¶ÚmV H$mhr ~Xb H$aʶmV Ambo. ¶m_wio ^maVmVrb {dOoÀ¶m C˲mnmXZmbm Mm§Jbm doJ Ambm. na§Ëwm Xoe^amVrb drO dhZ Am{U {dnUZmVrb JiVr 33.07 Q>¸o$ Aem ^¶mZH$ AdñWobm nmoMë¶mMo H|$Ð gaH$maÀ¶m bjmV Ambo. Ëçmmda R>mog Cnm¶ H$aʶmgmR>r ^maV gaH$maZo D$Om© joË´mmVrb ~Xbm§Zm JVr {Xbr. amÁ¶ drO _§S>im§Mo AmYw{ZH$sH$aU Pmbo, g§JUH$s¶ H$m_H$mO gwé hmoD$Z ^«îQ>mMma H$_r Pmbm. drO Mmoarda {Z~ªY Ambo.

EH$m ~mOybm drO §S>im§_ܶo AmYw{ZH$sH$aU H$ê$Z drO dhZ Am{U {dnUZ ¶§Ë´mUm gwYmaʶmMo à¶Ëm hmoV AgVmZmM drO {Z{©VrV dmT> H$aʶmMo à¶Ëm Mmby hmoVo. Amnë¶mH$S>o nma§nm[aH$[aËçmm drO{Z{©Vr H$moiemda Adb§~yZ Amho. ^maVmV H$moigm {dnwb à_mUmV CnbãY Agbm Var ËçmmMr JwUd˲mVm \$maer Mm§Jbr Zmhr. Amnë¶mH$S>o H$moigmImUr ZÚm§À¶m Imoè¶mV AmhoV. H$moigm V¶ma hmoV AgVmZm ËËçmmm ZÚm§Mm Jmi/_mVr {_gibr Jobr Amho. Ëçmm_wio H$moiemV amIoMo à_mU Iyn Amho. ¶m H$moiemnmgyZ H$_r CîUVm {_iVo. åhUyZ hm H$moigm _moR>çm à_mUmV dmnaVm ¶oV Zmhr. Amnë¶mbm H$moigm Am¶mV H$amdm bmJVmo. Am¶mVr_ܶo AS>MUr {Z_m©U Pmë¶mg drO {Z{©Vrbm \$Q>H$m ~gy eH$Vmo. hm Am¶mV Ho$bobm H$moigm {d{dY drO{Z{©Vr H|$Ðm§H$S>o doiÀ¶mdoir nmoM{dUo ho hr EH$ AmìhmZ AgVo. H$moiemnmgyZ drO {Z{©Vr H$aVmZm àXÿfUhr hmoVo. AmnU àXÿfU H$_r H$aʶmbm OmJ{VH$ nmVirda ‘mݶVm {Xbr Amho. åhUyZ drO {Z{‘©VrgmR r H moiemMm dmna H ‘r H aUo Amnë¶mbm Amdí¶H Amho. H moiemEodOr I{ZO Vob Am{U Z¡g{J©H dm¶y dmnê Zhr Amnë¶mH S o Aën à‘mUmV drO {Z{‘©Vr hmoVo. nU Amnë¶mH S o I{ZO Vob/Z¡g{J©H dm¶yhr ’ mago ZmhrV. {edm¶ ¶m n¶m©¶mVyZhr àXÿfU hmoVo.

dfm©Vrb ~amM H mi Amnë¶mH S o ñdÀN gy¶©àH me AgVmo. åhUyZ gm¡a drO{Z{‘©VrMm Amnbm à¶ËZ Amho. g§emoYZmgmR rMm {ZYr àm‘w»¶mZo nmüm˶amï´ m§À¶m hmVmV Agë¶mZo Am{U (˶m§À¶mH S o nwaogm gy¶©àH me Zgë¶mZo) ˶m§Zm gm¡a {dOoMr JaO ’ maer dmQ V Zgë¶mZo AmOda gm¡a drO ñdñV H aʶmgmR r {deof à¶ËZ Pmbo ZìhVo. na§Vw Joë¶m n§Mdrg dfm©V Am{e¶mB© amï´ m§Zr ¶m g§emoYZmV nwT mH ma KoVbm Amho. ¶m‘wio gmoba n°Zëg ñdñV hmoV AmhoV. AXmUr ¶m§À¶m H§ nZrZo H ÀN À¶m aUmV 726 Mm¡ag {H ‘r joÌmda OJmVrb gdmªV ‘moR m gm¡a D Om© àH ën C^maʶmg gwê dmV Ho br Amho. ‘mÌ, H ÀN À¶m aUmV {Z‘m©U Pmbobr drO ^maVmV AÝ¶Ì dmhÿZ ZoVmZm H mhr AS MUtMm gm‘Zm H amdm bmJUma Amho. drO dmhÿZ ZoVmZm ˶mgmR r nm¶m^yV gw{dYm C^maʶmMm IM© ‘moR m Amho. VgoM drO dhZmÀ¶m {H« ¶oV ‘moR çm à‘mUmV {dOoMm Zme hmoV AgVmo. ¶mda Cnm¶ åhUyZ V¶ma Pmboë¶m {dOonmgyZ hm¶S´ moOZ dm¶y V¶ma H aʶmMm {dMma Mmby Amho. hm hm¶S´ moOZ Cƒ Xm~mda gmR {dbm OmB©b AWdm ˶mMo A‘mo{Z¶mV ê nm§Va H ê Z nmB©nbmB©ZÛmao dhZ Ho bo OmB©b. OoWo ˶mMm Cn¶moJ Agob VoWo ˶mnmgyZ naV {dÚwV {Z{‘©Vr Ho br OmB©b. hm¶S´ moOZÛmao Mmb{dë¶m OmUmè¶m aoëdo JmS çm bdH aM Amnë¶m godoV ¶oVrb. ¶m JmS çm§V AemM nÕVrZo gm¡a{dOoMm dmna H ê Z V¶ma Pmbobm “J«rZ’ (åhUOoM àXÿfU‘wº nÕVrZo V¶ma Pmbobm) hm¶S´ moOZ dmnabobm Agob. ZOrH À¶m H mimV hm¶S´ moOZda YmdUmè¶m ‘moQ ma JmS çm añ˶mda {Xgy bmJVrb.

ndZM¸² ¶m hm AmUIr EH n¶m©¶ Amho. na§Vw, ndZM¸² ¶m Mmbʶmg OmoaXma dmè¶mMr Amdí¶H Vm Amho. {dfwdd¥ÎmmÀ¶m X{jUog 40 Vo 50 A§e Ajm§em§Xaå¶mZ g‘wÐmda àM§S doJmZo dmao dmhmVmV. Ajm§em§À¶m ¶m nQ² Q çmbm “amoA[a¨J ’ moQ uO’ AgoM Zmd Amho. VoWo AgUmè¶m amï´ m§Zm ndZM¸² ¶m IynM ’ m¶Xoera R aVmV. Amnë¶mH S o H mhr {R H mUr OmoaXma dmao dmhVmV. VoWo ndZM¸ sÛmao drO{Z{‘©Vr Ho br OmVo. nU Aer {R H mUo ‘¶m©{XV AmhoV.

^{dî¶H mimV ^maVmVrb D O}Mr ‘mJUr Iyn dmT Uma Amho. I{ZO Vob Am¶mV H amdo bmJV Agë¶mZo ˶mdarb Amnbo Adb§{~Ëd H ‘r H amdo bmJob. {edm¶ àXþfU H ‘r H aʶmg AmnU H {Q ~Õ Agë¶mZo H moiemdarb drO A{YH à‘mUmV {Z‘m©U H aUo eж Zmhr. gy¶©àH memnmgyZ, dmè¶mnmgyZ drO {Z‘m©U H aUo ¶mdahr {Za{Zamù¶m H maUm§‘wio ‘¶m©Xm AmhoV. ˶m‘wio ^maVmgma»¶m ‘hmH m¶ Am{U doJmZo àJVr H aV Agboë¶m Xoembm AUwD O}{edm¶ n¶m©¶ {XgV Zmhr. gܶm AmnU Amnë¶m EHy U {dOoÀ¶m Ho di gw‘mao 3-4% drO AUwD O}Ûmao àmá H aVmo. Amnë¶mH S o gܶm gmV {R H mUr 22 AUw^Q² Q çm AmhoV. OJmV {Z‘m©U hmoUmè¶m drOon¡H s gw‘mao 10% drO AmpÊdH nÕVrZo V¶ma hmoVo. OJ^amV gw‘mao 440 AUw^Q² Q çm AmhoV.

AmpÊdH drO {Z{‘©VrgmR r “ñ‘m°b ‘m°S çwba [aA°ŠQ g©’ (EgE‘Ama) hm hr EH Mm§Jbm n¶m©¶ Amho. ¶mV bhmZ AmH mamÀ¶m AUw^Q çm, Á¶m§Mo doJdoJio ^mJ doJdoJù¶m {R H mUr EH gmaIo V¶ma Ho bo OmVmV Am{U EH m {R H mUr AmUyZ nañnam§Zm OmoSy Z ¶m N moQ çm AUw^Q² Q çm ~m§Yë¶m OmVmV. ¶mVyZ EH mdoir OmñVrVOmñV 300 ‘oJmdm°Q {dOoMo {Z{‘©Vr hmoD    eH Vo. ¶m AUw^Q² Q çm ~m§Yʶmg H ‘r doi bmJVmo. AmH mamZo bhmZ Agë¶mZo {d{dY amÁ¶mV ¶m§Mr ~m§YUr H aVm ¶oB©b Am{U AmgnmgÀ¶m ^mJmV ˶mVyZ drO nwadVm ¶oB©b. ¶m‘wio drOdhZmVyZ hmoUmar JiVr H ‘r hmoD eHo b. ¶m bhmZ AUw^Q² Q çm H ‘r àVrÀ¶m ¶wao{Z¶‘da Mmb{dVm ¶oVrb. ho H ‘r àVrMo ¶wao{Z¶‘ Amnë¶mbm A‘o[aHo H Sy Z 123 H amam§VJ©V {‘iy eHob. ^maV ¶m n¶m©¶mMm {dMma H arV Amho. ¶m bhmZ AUw^Q² Q çm ImOJr H§ nݶm§Zmhr Mmb{dʶmg XoVm ¶oVrb. ‘mÌ, ˶mgmR r AUwD Om© H m¶Xm 1962 ‘ܶo Amdí¶H Vo ~Xb H amdo bmJVrb. VgoM ¶m AUw^Q² Q çm§À¶m doimodoir gwajm VnmgUrg§~§Yr H S H {Z¶‘ H amdo bmJVrb.

Amnë¶m AUwD Om© V¶ma H aʶmdahr ‘¶m©Xm AmhoV. gܶmÀ¶m V§ÌkmZmZwgma AUwD Om© V¶ma H aʶmgmR r ¶wao{Z¶‘Mo I{ZO dmnabo OmVo. na§Vw, ^maVmV ¶wao{Z¶‘Mo nwaogo gmR o ZmhrV. Amnë¶mbm ¶wao{Z¶‘ Am¶mV H amdo bmJVo. Amnë¶mbm AUwI{ZO nwadR mXmam§À¶m JQ mV AÚmnr gm‘rb Ho bo Zgë¶mZo ¶wao{Z¶‘ {‘i{dʶmV AZoH AS MUr ¶oVmV. ^maVmV Ho ai {H ZmanÅ rda ‘w~bH à‘mUmV {H aUmoËgJu Wmo[a¶‘ CnbãY Amho. OJmVrb 40 Q ¸o Wmo[a¶‘Mo gmR o ^maVmV AmhoV. ho Wmo[a¶‘ AUy^Å rV B§YZ åhUyZ dmnaVm Ambo Va ^maVmV ‘w~bH AUy D Om© {Z‘m©U H aVm ¶oB©b. ^{dî¶mV Amnbm XaS moB© drO dmna A‘o[aHo EdT m Pmbm Var Amnë¶mbm H mhr hOma df} nwaVrb BVHo ho gmR o ‘moR o AmhoV. åhUyZM S m°. hmo‘r ^m^m ¶m§Zr ^maVr¶ AUwH m¶©H« ‘mMr aMZm H aVmZmM ˶m‘ܶo Wmo[a¶‘ nmgyZ drO ~Z{dʶmMo V§ÌkmZ {dH {gV H aʶmÀ¶m à¶ËZm§Mmhr g‘mdoe Ho bobm hmoVm. 1960 À¶m XeH mnmgyZM ¶mg§X^m©Vbo à¶ËZ gwê Amho. Wmo[a¶‘nmgyZ AUw^Å rV dmnaVm ¶oD eHo b Ago Vrd« {H aUmoËgmar ¶wao{Z¶‘ (¶wao{Z¶‘ 233) V¶ma H aʶmMm à¶ËZ hm ¶m V§ÌkmZmMm ‘w»¶ ^mJ Amho. ‘mÌ, ^maVmÀ¶m hmVr AUy V§ÌkmZ ¶oʶmg nmüm˶ amï´ m§Mm {damoY hmoVm. ˶m§Zr ho V§ÌkmZ {dH {gV hmoD Z¶o åhUyZ g§emoYZmV {d{dY ‘mJmªZr ImoS o KmVbo. S m°. hmo‘r ^m^m§Mm ‘¥Ë¶y g§e¶mñnX nÕVrZo Pmbm.

S m°. ‘Z‘mohZ qgh n§VàYmZ AgVmZm ^maV Am{U A‘o[aHo Xaå¶mZ ‘hËdmMm AUwH ama Pmbm. ¶mV ^maVmMo ho Wmo[a¶‘nmgyZ drO ~Z{dʶmMo ObX àOZH AUw^Å ¶m§Mo “’ mñQ ~«rS a [aA°ŠQ a’Mo g§emoYZ Am§Vaamï´ r¶ g‘wXm¶mÀ¶m XoIaoIrImbr Agmdo Aer AQ KmbʶmMm à¶ËZ Pmbm. nU, VoìhmMo AUyAm¶moJmMo Aܶj A{Zb H mH moS H a ¶m§Zr ¶m àñVmdmbm H S mSy Z {damoY Ho bm. ˶m§À¶mda Iyn XS nUo AmUbr Jobr. nU ‘‘r {Od§V AgVmZm Aer ‘mݶVm XoD M eH V Zmhr’ Aer Q moH mMr ^y{‘Hm H mH moS H a ¶m§Zr KoVbr. AmOÀ¶m ¶m ¶emV ˶m§À¶m ¶m H UIa ^y{‘Ho Mmhr qghmMm dmQ m Amho. Aem gd© AS Wù¶m§da ‘mV H aV Amnë¶m emókm§Zr hm ‘hËdmMm Q ßnm JmR bm Amho. ¶m AUw^Å rÀ¶m g§emoYZmMm nwT rb Q ßnm åhUOo Wmo[a¶‘nmgyZ ¶wao{Z¶‘ ~Z{dUo Am{U ˶mVyZ drO{Z{‘©Vr H aUo. gd© AS MUtda ‘mV H aV Amnë¶m emókm§Zr Wmo[a¶‘nmgyZ drO ~Z{dUmar AmXràmê n ObX àOZH AUw^Å r åhUOoM àmoQ moQ mBn ’ mñQ ~«rS a [aA°ŠQ a (nrE’ ~rAma) ZwH VrM gwê Ho br Amho. 

 AUw^Å r‘ܶo B§YZ ^aʶmg àma§^ H aʶmV Ambm. hiyhiy ¶m AUy^Å rV AUy à{H« ¶obm gwédmV hmoB©b Am{U H mhr ‘{hݶm§VM ¶m AUw^Å rVrb AUw {dI§SZ à{H«¶m gVV Mmby amhʶmÀ¶m pñWVrbm ¶oB©b. ¶mbm {H«{QH° {bQr Aer g§km Amho. AUw^Å r {H« {Q H° {bQ rÀ¶m AdñWobm nmohmoMë¶mda ˶mVyZ AI§S drO{Z{‘©Vr Mmby hmoB©b. gd©gmYmaUnUo B§YZ Omibo H s Vo H ‘r hmoVo. ‘mÌ, ¶m nrE’ ~rAma àH maÀ¶m AUw^ÅrV gwédmVrbm ˶mV ^aboë¶m B§YZmnojm A{YH  AmpÊdH  B§YZ ßbwQ>mo{Z¶‘À¶m ñdê$nmV V¶ma hmoVo. Ago A{YH$ B§YZ XoUmar, åhUyZ ¶m AUw^Å>rbm àOZH$ AWm©V “~«rS>a’ åhUVmV. nma§n[aH$ AUw^Å>rV AUw {dI§S>ZmMr à{H«$¶m {Z¶§{ÌV H$aʶmgmR>r J«°’$mBQ>gma»¶m doJdmZ ݶwQ´>m°Ýg emofyZ KoUmè¶m nXmWmªMo am°S> Q>mH$mdo H$mJVmV. ¶m AUw^Å>rV ˶m§À¶m OmJr Wmo[a¶‘gma»¶m B§YZm§Mo am°S>g² AgVmV, {OWo A{V[aº$ ݶwQ´>m°ÝgMr JVr H$‘r H$aʶmnojm ˶m§Mm Zì¶m B§YZmÀ¶m {Z{‘©VrgmR>r dmna Ho$bm OmVmo. åhUyZ ¶m AUw^Å>rbm ObX àOZH$ åhUOoM “’$mñQ> ~«rS>a’ åhUVmV. 

S>m°. hmo‘r ^m^m ¶m§Zr AmIUr Ho$ë¶mZwgma Amnbm AUwD$Om© H$m¶©H«$‘ VrZ Q>ßß¶m§V {d^mJbobm Amho. AmH¥$VrV ho VrZ Q>ßno ñnï> Ho$bo AmhoV. n{hë¶m Q>ßß¶mV AmnU ^m[aV OS>nUr AUw^Q²>Q>çm§Mm (àoeamBÁS> hodr dm°Q>a [aA°ŠQ>a ) dmna H$arV hmoVmo. ˶mV B§YZ åhUyZ Z¡g{J©H$[a˶m {‘iUmao ¶wao{Z¶‘ dmnabo OmVo. ¶m Z¡g{J©H$ ¶wao{Z¶‘‘ܶo àm‘w»¶mZo ¶wao{Z¶‘-238 ho g‘ñWm{ZH$ AmT>iVo. AUw^Å>rV B§YZ åhUyZ Á¶mMr Amdí¶H$Vm AgVo, Ago ¶wao{Z¶‘-235 ho g‘ñWm{ZH$ Z¡g{J©H$ ¶wao{Z¶‘‘ܶo A˶§V Aën à‘mUmV AgVo. Ago AUwB§YZ dmnê$Z D$Om©{Z{‘©Vr Ho$ë¶mZ§Va ßbwQ>mo{Z¶‘-239 V¶ma hmoVo.

1969 gmbr Vmamnya ¶oWo ^maVmMm n{hbm AUwD$Om© àH$ën H$m¶m©pÝdV Pmbm. hm Amnë¶m AmpÊdH$ H$m¶©H«$‘mMm n{hbm Q>ßnm hmoVm. hr ^m[aV OS>nUr àH$maMr AUw^Å>r dmnaVmZm Amnë¶mbm AZoH$ AmìhmZm§Mm gm‘Zm H$amdm bmJV hmoVm. ¶mV B§YZ åhUyZ bmJUmao ¶wao{Z¶‘ Amnë¶mbm Am¶mV H$amdo bmJV hmoVo. ˶mda Aݶ Xoe AZoH$ ~§YZo KmbV hmoVo. ¶m Z¡g{J©H$ ¶wao{Z¶‘‘ܶo {H$aUmoËgmar ¶wao{Z¶‘ Aën à‘mUmV Agë¶mZo D$Om© {Z{‘©Vr nwaoer H$aVm ¶oV ZìhVr. hiyhiy ¶m V§ÌkmZmMr gmao A§Jo AmnU AmË‘gmV Ho$br Am{U ¶m àH$maÀ¶m AUw^Q²>Q>çm ^maV ñdV… ~m§Yy bmJbm. ho H$arV AgVmZmM, WmoS>çm AUwB§YZmnmgyZ A{YH$ AUwB§YZmMr {Z{‘©Vr H$aUmè¶m àOZH$ (~«rS>a) AUw^Q²>Q>çm§À¶m V§ÌkmZmda H$m‘ gwê$ hmoVoM.
nrE’$~rAmaMr ¶eñdr {Z{‘©Vr H$ê$Z ^maVmZo AUwH$m¶©H«$‘mÀ¶m Xþgè¶m Q>ßß¶mV àdoe Ho$bm Amho. hr nrE’$~rAma AUw^Å>r nyU©nUo ñdXoer V§ÌkmZmda AmYmabobr Amho. ¶m AUw^Å>rV V¶ma Pmbobo B§YZ dmnê$Z A{YH$ B§YZ V¶ma H$aʶmMr j‘Vm Agboë¶m OmñV j‘VoÀ¶m ~«rS>a AUw^Q²>Q>çm ~m§YUo hm ^maVmÀ¶m AUwH$m¶©H«$‘mMm nwT>Mm Q>ßnm Amho. ˶mgmR>rÀ¶m V§ÌkmZmdarb g§emoYZmbm AmVm doJ ¶oB©b.
ObX àOZH$ AUw^Å>rVrb B§YZ åhUyZ ßbwQ>mo{Z¶‘gmo~V WmoS>o ¶wao{Z¶‘ {‘giyZ dmnaVmV. n{hë¶m Q>ßß¶m§Vrb AUw^Q²>Q>çm§‘ܶo V¶ma Pmbobo ßbwQ>mo{Z¶‘ Am{U ¶wao{ZA‘ dmnê$Z nrE’$~rAma AUw^Å>r gwê$ H$aʶmV ¶oB©b. Z§Va ˶mV Wmo[a¶‘Mmhr B§YZ åhUyZ dmna Ho$bm OmB©b. ¶m ’$mñQ> ~«rS>a [aA°ŠQ>a nmgyZ Amnë¶mbm ¶wao{Z¶‘-233 {‘iob. {Vgè¶m Q>ßß¶mV Wmo[a¶‘ Am{U ¶m ¶wao{Z¶‘-233 nmgyZ drO {‘iob Am{U gmo~V ¶wao{Z¶‘hr V¶ma hmoV amhrb Oo Aݶ AUw^Q²>Q>çm§‘ܶo dmnaVm ¶oB©b Am{U ho MH«$ AI§S> Mmby amhrb. AUwH$m¶©H«$‘mVrb Xþgè¶m Q>ßß¶mgmR>rMo g§emoYZ H$R>rU Agë¶mZo ~amM H$mi bm§~bo. nU, ^maVmZo ¶m Q>ßß¶mV ¶eñdr àdoe Ho$bm Amho, hr ‘moR>r O‘oMr ~mOy Amho. 

^maVmMr n{hbr AUw^Å>r 1969 ‘ܶo Mmby Pmbr. ˶mVyZ 40 ‘oJmdm°Q> D$Om© {‘iVo. nrE’$~rAma AUw^Å>r 500 ‘oJmdm°Q> D$Om© {Z{‘©Vr H$aUma Amho. ¶m Xþgè¶m AUw^Å>rMo H$m‘ 1980 ‘ܶo gwé hmoUma hmoVo. na§Vw 1974 gmbÀ¶m  AUy MmMUrZ§Va ’«$mÝgZo ¶mgmR>r Amdí¶H$ Agbobo “ñnoeb {‘ŠñS> Am°ŠgmBS>’ (‘m°Šg) Xoʶmg ZH$ma {Xë¶m‘wio Vr AUw^Å>r Voìhm gwé hmoD$ eH$br Zmhr. ¶m AS>MUrda n¶m©¶ H$mT>ʶmV M¡Vݶ‘¶ Jm§Jwbr ¶m EH$m VéU emókmbm ¶e Ambo. ¶wao{Z¶‘ H$m~m©B©S>Mm B§YZ åhUyZ dmna H$ê$Z ’$mñQ> ~«rS>a AUw^Q²>Q>çm MmbdVm ¶oD$ eH$Vrb, ho ˶m§Zr gm§{JVbo. 1985 gmbr ¶m V§ÌkmZmMr MmMUr KoʶmgmR>r ’$mñQ> ~«rS>a Q>oñQ> [aA°ŠQ>a (E’$~rQ>rAma) hr MmMUr AUw^Å>r V¶ma H$aʶmV Ambr. ho H$m~m©BS> B§YZ ¶eñdrnUo dmnê$Z XmI{dUmam ^maV hm EH$‘od Xoe Amho. ho BVHo$ ‘moR>o ¶e hmoVo H$s, ˶m‘wio M¡Vݶ‘¶ Jm§JwbtZm H$m~m©BS> Jm§Jwbr AgoM åhQ>bo OmD$ bmJbo.

nU, B§YZmMm àý gwQ>bm Var AmìhmZo {VWo g§nbr ZmhrV. AUw^§OZmMr à{H«$¶m gVV gwê$ Agë¶mZo AUw^Å>rÀ¶m Jmä¶mMo Vmn‘mZ àM§S> dmT>Vo. Vo dmTy> Z XoʶmgmR>r OS> nmʶmgma»¶m à{eVH$m§Mm dmna Ho$bm OmVmo. nU, A˶m{YH$ Vmn‘mZmgmR>r nmUr Hw$MH$m‘r R>aVo. ˶m‘wio ’$mñQ> ~«rS>a AUw^Å>rgmR>r ¶mo½¶ àerVH$ qH$dm Hy$bÝQ> {ZdS>Uo ho hr EH$ AmìhmZ hmoVo. AUw^Å>rV V¶ma hmoUmar CîUVm bJoM dmhÿZ ZoʶmMr ì¶dñWm H$aUo Amdí¶H$ hmoVo. Ðd ñdê$nmVrb gmo{S>¶‘ ˶mgmR>r
CÎm‘ Amho Ago bjmV Ambo. gmo{S>¶‘Mr CîUVm dmhH$Vm Iyn OmñV Amho. ¶m{edm¶ AUw^Å>rVrb doJdmZ ݶyQ´>m°ÝgMm doJ gmo{S>¶‘ ’$magm H$‘r H$aV Zmhr. na§Vw, Ðd gmo{S>¶‘ hmVmiUo gmono Zmhr. AmdV©gmaUr‘ܶo gmo{S>¶‘ hm AëH$bmB©Z YmVy§‘ܶo n{hë¶m am§JoV Amho. åhUyZ Vmo A˶§V {H«$¶merb Amho. nmʶmgmo~V Am{U hdoVrb ~mînmgmo~V Vmo ñ’$moQ>H$ A{^{H«$¶m H$aVmo. {edm¶ ˶mÀ¶m g§nH$m©V ¶oUmè¶m ¶§ÌmÀ¶m ^mJm§gmo~V ˶mMr A{^{H«$¶m Pmë¶mZo Vo ^mJ H$‘Hw$dV ~Zy eH$VmV. AmgnmgÀ¶m dmVmdaUmVrb A˶§V gyú‘ à‘mUmV Agboë¶m Am°pŠgOZ Am{U hm¶S´>moOZer g§¶moJ
nmdë¶mZohr gmo{S>¶‘ CîUVm dhZmÀ¶m H$m‘mgmR>r {Zén¶moJr R>ê$ eH$Vmo. ¶m gmè¶m AS>MUt‘wio Vmo A˶§V OnyZ hmVmimdm bmJVmo.
¶m gmè¶m AS>MUtVyZ ‘mJ© H$mT>ʶmgmR>r ¶m ’$mñQ> ~«rS>a AUw^Å>rV erVbrH$aUmgmR>r XmoZ g{H©$Q²g AgVmV. n{hë¶m g{H©$Q>‘YyZ Ðd gmo{S>¶‘ ^Å>rV OmVmo Am{U ^Å>rVrb CîUVoZo Ja‘ hmoD$Z ~mhoa ¶oVmo. na§Vw ¶m à{H«$¶oV gmo{S>¶‘ {H$aUtËgJu hmoVmo. hrQ> EŠgM|Og©À¶m gmhmæ¶mZo Ðd gmo{S>¶‘‘Yrb CîUVm Xþgè¶m g{H©$Q>‘Yrb Ðd gmo{S>¶‘bm {Xbr OmVo. ‘mÌ Xþgè¶m g{H©$Q>‘Yrb gmo{S>¶‘ {H$aUmoËgJu hmoV Zmhr. Xþgè¶m g{H©$Q>‘Yrb gmo{S>¶‘Mr CîUVm dmnê$Z drO{Z{‘©Vr hmoVo. AmnU gd© Ymoжm§da ‘mV H$ê$Z Jobo gw‘mao Mmirg df} ’$mñQ> ~«rS>a Q>oñQ> [aA°ŠQ>a E’ ~rQ rAma ¶eñdrnUo MmbdrV AmhmoV. Ðd gmo{S ¶‘ dmnaVmZm ˶mgmR r bmJUmao n§n, nmB©ßg, ˶mÀ¶m OmoS ʶm B˶mXr gd© AmnU ^maVmVM V¶ma Ho bobo Amho ho {deof. ho gmao ^mJ Cƒ Vmn‘mZmbm Ðd gmo{S ¶‘À¶m g§nH m©V Mm§Jbo amhmV H m ho VnmgʶmgmR r Amnë¶m emókm§Zr {deof VnmgUr ì¶dñWm Ho br Amho. Hw b§Q åhUyZ Ðd gmo{S ¶‘Mm dmnahr OJmV àW‘M H aʶmV Ambm Amho. Aem àH maÀ¶m AUw^Å rV AZoH goÝgg© dmnamdo bmJVmV. ^Å rVrb Cƒ Vmn‘mZmbm ho goÝgg© {Q Hy Z amhUo Amdí¶H AgVo. ho AmìhmZhr ^maVr¶ A{^¶§Ë¶m§Zr ¶eñdrnUo nobybo Amho.

nma§n[aH nÕVrZo EH Q Z AUw B§YZmnmgyZ 8,000 ‘oJmdm°Q drO V¶ma hmoD eH Vo. Agm A§XmO hmoVm H s ¶m ’ mñQ ~«rS a AUw^Å rVrb 1 Q Z H m~m©BS B§YZmnmgyZ 25,000 ‘oJmdm°Q drO V¶ma hmoB©b. na§Vw, à˶jmV 1,65,000 ‘oJmdm°Q drO V¶ma hmoD eH Vo, Ago bjmV Ambo Amho. AWm©V, hr àmoQ moQ mBn AUw^Å r Agë¶mZo VrMo Iao H m‘ drO{Z{‘©VrgmR r hr AUw^Å r Mmb{dVmZm ¶oUmè¶m {d{dY AmìhmZm§À¶m Zm|Xr R oD Z ˶m AmìhmZm§Mr ZrQ gmoS dUyH H aʶmgmR r AUw^Å rÀ¶m énmV qH dm g§MmbZ à{H« ¶oV Amdí¶H Vo ~Xb H go H am¶Mo ho R a{dUo ho Amho.

~«rS a AUw^Q² Q çm§Mr {Z{‘©Vr Am{U ì¶mdgm{¶H g§MmbZmgmR r 2003 ‘ܶo ^maVr¶ Zm{^H s¶ {dH mg {ZJ‘ AWm©V ^m{dZr ZmdmÀ¶m ñdV§Ì H§ nZrMr ñWmnZm H aʶmV Ambr. na§Vw ¶m doin¶ªV ’ mñQ ~«rS a AUw^Å r Mmb{dʶmMo à{ejU KoVbobm H ‘©MmardJ© {Zd¥ÎmrÀ¶m Odi nmoMbm hmoVm. hr AUw^Å r Mmb{dUo Am{U {VMr XoI^mb ho A˶§V OmoI‘rMo H m‘ Agë¶mZo H ‘©Mmè¶m§Mm Zdm g§M à{e{jV H amdm bmJbm. ˶m‘wio ¶m àH maMr AUw^Å r à˶j dmnamV ¶oʶmbm Cera Pmbm. Aem àH maMr 600 ‘oJmdm°Q drO{Z{‘©Vr j‘Vm Agbobr AmUIr EH AUw^Å r MoÞB©Odi H ënH ‘ ¶oWoM C^mabr OmUma Amho. ˶m{edm¶ AmUIr XmoZ AUw^Q² Q çm§Zmhr ‘§Owar {‘imbobr Amho. ‘mÌ, ˶m H moR o C^maë¶m Omì¶mV ho AÚmn R abobo Zmhr. AZoH AS MUt‘wio Amnë¶mbm n{hë¶m Q ßß¶mVyZ Xþgè¶mV ¶oʶmg Iyn doi bmJbm. na§Vw bdH aM AmnU {Vgè¶m Q ßß¶mV àdoe H ê Aer Amem Amho.

ho ’ mñQ ~«rS a [aE°ŠQ aMo V§ÌkmZ g§nyU©nUo ñdXoer Amho. {edm¶ ^maVmV B§YZhr ^anya CnbãY Amho. hm [aE°ŠQ a nma§n[aH AmpÊdH [aE°ŠQ anojm Iyn ‘moR çm à‘mUmV drO {Z‘m©U H aVmo. åhUyZM ^{dî¶H mimV ^maVmV AmpÊdH  {dOoMo CËnmXZ ‘moR çm à‘mUmV hmoB©b Am{U AmnU D Om© g‘ñ¶oda ‘mV H ê Ago dmQ Vo. OJmV ’ mñQ {~«qS J AUw^Å rMo V§ÌkmZ ’ º a{e¶mH S o Amho. Aݶ Xoe ¶mgmR r AÚmn g§emoYZ H arV AmhoV.

(boIH Am¶Am¶Q r ‘w§~B©Mo A{^¶§Vm AgyZ ^maV Am{U naXoemV ˶m§Zr AZoH ‘moR çm H§ nݶm§À¶m ì¶dñWmnH s¶ g„mJmamMo H m‘ Ho bo Amho. A‘o[aH m d MrZ‘Yrb B˶mXr drO {Z{‘©Vr H§ nݶm§‘ܶo ˶m§Zr g„mJmamMo H m‘ Ho bo Amho. ‘w§~B©Vrb [abm¶Ýg EZOu ¶m drO {dnUZ H§ nZrMo Vo H mhr H mi Cnmܶj hmoVo.)

g§X^© : 1. www.thehindu.com/sci-tech/ science/prototype-fast-breeder-reactor-stage-2-nuclear-programme-thorium/ article67912583.ece

2. deccanherald.com/opinion/a-big- event-in-india-s-nuclear-journey-passed-off- quietly-just-as-well-2929886

3.  www.insightsonindia.com/2024/03/06/ indias-first-indigenous-fast-breeder-reactor/

4. www.youtube.com/watch?v=4TEyQBN0SG-

Share
0
admin
admin

Related posts

July 30, 2024

रक्षण कोकणातील जैवविविधतेचे


Read more
July 30, 2024

प्राचीन भारतीय स्त्री चिकित्सिक


Read more

Comments are closed.

© 2024 सृष्टिज्ञान
    0